Zazdrość - seria „Emocje, które cisną. Trzeźwienie bez filtra”

ZAZDROŚĆ – KIEDY PATRZYSZ NA INNYCH I MYŚLISZ: „DLACZEGO NIE JA?”

 Zazdrość w trzeźwieniu — co mówi psychologia i co mówi życie

1. Wstęp – scenka, hak, napięcie

Trzeźwienie nie kończy się z ostatnim łykiem. Zaczyna się wtedy, gdy inni jeszcze żyją normalnie — a ty czujesz, że jesteś za cieniem tego świata. Zaczyna się zazdrość.

"Dlaczego oni mają życie, a ja walczę o trzeźwość?" – to pytanie pachnie białymi rękawiczkami: niewinne, a jednak zabójcze. Bo zazdrość w trzeźwieniu to nie tylko myśli — to ryzyko. Ryzyko spuszczenia gardy.

2. Zazdrość w niepijącym umyśle – badania i mechanizmy

• Mechanizm porównawczy i patologiczna forma

Ewolucyjnie zazdrość wyewoluowała, by chronić więzi i zasoby. W trzeźwieniu jednak staje się emocją porównawczą — „oni mają, ja nie”, która rodzi lęk. W ekstremie może przyjąć formę zazdrości patologicznej (morbid jealousy), powiązanej z alkoholizmem — stwierdzono ją u indywidualnie nawet 27–34% mężczyzn w leczeniu alkoholowym .

• Zależność emocji i picia — związek przyczynowo-skutkowy

Badanie Uniwersytetu Houston jasno pokazuje, że osoby, które silnie identyfikują swoją wartość z relacją miłosną, gdy czują zazdrość — sięgają częściej po alkohol, próbując stłumić ból i niepewność. To mechanizm auto-medicacyjny .

• Sprzężenie zwrotne: alkohol nasila zazdrość

Naukowcy w serwisie Reframe App opisują efekt odbicia (rebound effect), kiedy po alkoholu spadek serotoniny i GABA powoduje, że zazdrość i lęk połączeniowy potrafią skoczyć jak rakieta .

3. Opinie z „ekipy” – Janusz, Grażyna, Heniek, Halina

Janusz: „…miałem 8 miesięcy na sucho, ale widziałem kolegów, którzy ‚wyszli na swoje’. A ja? Martwiłem się, że to ja jestem ostatni — nie w wyścigu, tylko w życiu.”

Grażyna: „Zazdrościłam kobietom, które miały normalne życie — rodzinę, stabilność. A ja uczyłam się, że mam prawo mieć życie, a nie ratować cały świat.”

Heniek: „Zazdrość to rysa na szybie twych myśli — czystość trzeźwości jest, ale zawsze patrzysz przez nią, jakby brakowało szkła. A sens nie wiadomo gdzie.”

Halina: „Jak jej nie przyznasz — stajesz się zbitym ofiarą kompleksów. Jak się przyznasz — masz siłę, by ją przepracować.”

4. Rozróżnienie: zazdrość vs litość do siebie

To dwie siostry z tej samej rodziny emocji, ale ciut inne:

Zazdrość: „Inni mają tę rodzinę, spokój, miłość…”

Litość: „Szkoda mi siebie, tyle przeszedłem…”

Obie prowadzą do unieważnienia własnych wysiłków. Zazdrość może być impulsem: co mogę dla siebie zrobić inaczej. Litość często kończy się stagnacją.

5. Jak zazdrość może w trzeźwieniu doprowadzić do nawrotu

Proces zmian według modelu transtheoretycznego MRC:

Przygotowanie i akcja – zmiana stylu życia, nowe nawyki, aktywności bez alkoholu. W tym etapie nasza trzeźwość jest świeża i bolesna (PAWS).

Utrzymanie – zazdrość może uaktywnić słabe punkty, zwłaszcza kiedy emocje są twarde, a wsparcie maleje .

Często właśnie wtedy przychodzi myśl: „Po co się męczę?”, która może być zaraz po niej impuls: „Może jeszcze jeden kieliszek…” A potem pełen cykl relapsu.

6. Co mówią światowe trendy i praktyki terapeutyczne

• Peer-support jako antidotum

Wsparcie od osób z podobną drogą, budowanie poczucia wspólnoty i uznania emocji — kluczowe ogniwo w redukcji negatywnych porównań emocjonalnych .

• Terapia mindfulness i MORE

Program Mindfulness-Oriented Recovery Enhancement wykorzystuje uważność, reappraisal i savoring — techniki zmniejszające negatywne emocje i wzmocnienia naturalnych nagród życia bez alkoholu — skutecznie obniżają napięcie i impulsy zazdrości .

• Podejście community reinforcement (CRA)

Tworzenie życia, które nie opiera się na piciu — nowe źródła nagrody: społeczność, hobby, praca — zmienia porównywanie do innych na budowanie własnego systemu wartości i satysfakcji .

7. Scenariusz działania – praktyczne kroki

Krok Co zrobić

1. Rozpoznaj zazdrość

Zauważ momenty porównania: np. „on ma rodzinę, ja mam trzeźwość”.

2. Ziemia pod nogami

Uświadom sobie: każdy efekt wymaga czasu i konsekwencji. Nie jesteś w wyścigu.

3. Wsparcie

Poszukaj grup wsparcia lub terapeutę – ktoś, kto patrzy z zewnątrz i przypomina: „jesteś w procesie”.

4. Mindfulness

 Praktykuj technikę obserwacji emocji – myśl → ciało → oddech → reakcja.

5. Cele własne

Zamiast porównywać, skup się na małych krokach: stałe relacje, hobby, cokolwiek, co buduje Twoją historię.

6. Celebruj sukcesy

 Nawet te ciche: tydzień trzeźwości? Przyjaciel? Kawa bez kaca? To Twoje.

8. Ekspert podsumowuje

Zazdrość nie zabija Twoich starań — ale może postawić ich wartość pod znakiem zapytania. Gdy potrafisz ją przyjąć, zobaczyć informację zamiast zagrożenia — dostajesz sygnał: „To, czego chcę, jeszcze nie zdarzyło się. Ale to ok.”

9. Zakończenie – emocjonalna puenta

Jeśli czujesz zazdrość:

nie uciekaj od niej,

nie tłum ją,

oddychaj.

Zobacz, co ona pokazuje, zaprowadź ją do kartki, do terapeuty, do grupy. Nie musisz się jej bać — ale nie pozwól, by sterowała Twoim milczącym życiem.

📌Statystyka na koniec

👉 Nawroty zdarzają się u 40–60% osób w trzeźwieniu – często spowodowane emocjonalnym kryzysem, w tym zazdrością jako czynnikiem wyzwalającym .